چرا انتخاب نادرست سایز لوله‌ها باعث سرد ماندن بعضی رادیاتورها می‌شود؟ چگونه باید قطر مناسب لوله برای پکیج دیواری انتخاب شود؟
در بسیاری از خانه‌ها، مشکل سرد ماندن بعضی از رادیاتورها حتی با وجود روشن بودن پکیج و کارکرد صحیح آن دیده می‌شود. این مشکل در ظاهر ممکن است به گرفتگی، هواگیری یا خرابی پکیج نسبت داده شود، اما در موارد زیادی علت اصلی، اشتباه در انتخاب سایز (قطر) لوله‌های رفت و برگشت است. طراحی نادرست مسیر لوله‌کشی یا استفاده از لوله‌هایی با قطر کمتر از حد نیاز، موجب می‌شود آب گرم به‌خوبی در سیستم گردش نکند و در نتیجه بعضی از رادیاتورها سرد یا نیمه‌گرم باقی بمانند.
در این مقاله، ابتدا به دلایل اهمیت انتخاب درست سایز لوله‌ها می‌پردازیم و سپس راهکارهای انتخاب دقیق و اصولی قطر لوله برای سیستم گرمایش با پکیج دیواری را بررسی می‌کنیم.
نقش قطر لوله در گردش آب و عملکرد سیستم گرمایشی
در سیستم گرمایش مرکزی، آب گرم توسط پکیج دیواری تولید شده و از طریق لوله‌های رفت به سمت رادیاتورها پمپاژ می‌شود. پس از انتقال گرما به محیط، آب سردشده از طریق لوله‌های برگشت به پکیج بازمی‌گردد. اگر قطر لوله‌ها کمتر از حد لازم باشد، آب نمی‌تواند به مقدار کافی و با سرعت مناسب در سیستم گردش کند. این موضوع باعث کاهش دمای آب در انتهای مسیر و در نتیجه کاهش توان گرمایشی رادیاتورهای دورتر می‌شود.
مهم‌ترین پیامدهای انتخاب اشتباه در سایز لوله‌ها:
- گرم نشدن رادیاتورهای انتهایی
در مسیرهایی که طول لوله زیاد است، اگر از لوله‌های نازک استفاده شود، افت فشار و افت دما در طول مسیر اتفاق می‌افتد و رادیاتورهای انتهایی عملاً بی‌اثر می‌شوند. - توزیع نابرابر گرما در اتاق‌ها
حتی اگر فشار پمپ پکیج مناسب باشد، لوله‌کشی نامتعادل باعث می‌شود آب گرم بیشتر به برخی رادیاتورها برسد و بعضی اتاق‌ها همیشه سرد بمانند. - افزایش مصرف گاز
چون بعضی از قسمت‌ها سرد می‌مانند، کاربر دمای پکیج را بالا می‌برد تا جبران شود؛ این کار باعث افزایش مصرف انرژی بدون حل مشکل اصلی می‌شود. - کاهش طول عمر پکیج و پمپ
فشار مضاعف به پمپ پکیج برای غلبه بر تنگی لوله‌ها، به مرور زمان باعث استهلاک شدید آن می‌شود.
چگونه باید سایز مناسب لوله برای پکیج انتخاب شود؟
اصول کلی طراحی سایز لوله‌ها (طبق کتاب Treloar و تجربیات میدانی):
- براساس دبی جریان آب
هرچه تعداد رادیاتورها و مجموع توان گرمایی بیشتر باشد، دبی مورد نیاز آب گرم بیشتر است و در نتیجه باید از لوله‌های با قطر بزرگ‌تر استفاده کرد. مثلاً در لوله‌کشی مسیر اصلی، لوله‌های ¾ اینچ یا حتی ۱ اینچ لازم است. - براساس طول مسیر لوله‌کشی
در مسیرهای طولانی باید از لوله با سایز بزرگ‌تر استفاده کرد تا افت فشار جبران شود. همچنین در مسیرهای فرعی به سمت رادیاتورهای کوچک‌تر می‌توان قطر را کاهش داد. - براساس حداکثر افت فشار مجاز
طراحی علمی باید طوری باشد که افت فشار در کل سیستم از حدود 1 متر ستون آب تجاوز نکند؛ این موضوع تأثیر مستقیم بر انتخاب سایز لوله دارد. - در نظر گرفتن نوع اتصال و مسیر لوله‌کشی
در سیستم‌های شعاعی (مانند لوله‌کشی کف‌خواب یا کلکتوری)، معمولاً سایز لوله‌ها کوچک‌تر انتخاب می‌شود چون هر رادیاتور لوله‌ی مخصوص خود را دارد. اما در سیستم‌های حلقه‌ای یا انشعابی، لوله‌ی اصلی باید توان تأمین همه رادیاتورها را داشته باشد.
اشتباهات رایج در سایز لوله‌کشی پکیج دیواری
- استفاده یکنواخت از لوله ۲۰ میلی‌متر برای کل مسیر
بعضی مجریان لوله‌کشی بدون در نظر گرفتن طول مسیر یا تعداد رادیاتورها، تمام سیستم را با لوله ۲۰ (ppr) اجرا می‌کنند که برای مسیرهای طولانی بسیار اشتباه است. - کاهش زودهنگام سایز لوله در تقسیمات
گاهی در همان ابتدای لوله‌کشی، لوله‌ها به 16 یا 18 کاهش می‌یابند و این باعث گلوگاه در سیستم می‌شود. - عدم تطابق با ظرفیت پکیج
اگر پکیج 28 کیلووات یا بالاتر باشد، قطعاً نیاز به مسیرهای لوله با قطر بالاتر داریم، در غیر این‌صورت پکیج نمی‌تواند گرما را به‌خوبی توزیع کند.
پیشنهادهایی برای تعمیرکاران و مجریان در شاهین‌شهر
اگر به عنوان تعمیرکار پکیج دیواری در شاهین‌شهر با خانه‌هایی روبه‌رو می‌شوید که بعضی رادیاتورها همیشه سرد هستند، قبل از تعویض قطعات، به قطر لوله‌های رفت و برگشت شک کنید. اگر متوجه شدید در مسیر اصلی از لوله 20 یا 16 استفاده شده، ممکن است لازم باشد بخشی از مسیر را با لوله بزرگ‌تر بازسازی کنید. همچنین در پروژه‌های نوساز یا بازسازی، حتماً از جدول‌های طراحی دبی و افت فشار استفاده کرده و بر اساس توان پکیج، قطر لوله را تعیین نمایید.
نتیجه‌گیری
انتخاب سایز لوله‌های رفت و برگشت یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های طراحی سیستم گرمایش مرکزی است. استفاده از لوله‌های با قطر کمتر از نیاز، حتی اگر پکیج سالم و پرقدرت باشد، منجر به عملکرد ناقص رادیاتورها می‌شود. محاسبه دقیق دبی، افت فشار و فاصله مسیرها باید به صورت علمی و با توجه به شرایط واقعی خانه انجام شود.
برندهایی که معمولاً دچار این مشکل می‌شوند:
در تجربه‌های میدانی، این مشکل در خانه‌هایی با پکیج‌های ایران رادیاتور، فرولی، لورچ، دمراد، بوتان، تاچی، گلدیران، آریستون و ایساتیس مشاهده شده و ربطی به برند خاصی ندارد، بلکه بیشتر ناشی از لوله‌کشی غیراصولی است. حتی در نمایندگی‌های نصب پکیج در شاهین‌شهر نیز این خطا دیده شده است.
برای تماس با تعمیرکار انواع پکیج‌های دیواری ایران رادیاتور، فرولی و سایر برندهای بازار در شاهین‌شهر، با شماره 09132019378 تماس بگیرید.